184. Pomywaczka

Tekst napisany i przysłany przez Jadwigę. Bardzo dziękujemy za kolejną ciekawą recenzję.

Pomywaczka. Obrazek z końca XVIII wieku

 

Opowiadanie I. J. Kraszewskiego Pomywaczka. Obrazek z końca XVIII wieku ukazało się po raz pierwszy w „Tygodniku Ilustrowanym” (1863 r.). Tę pierwotną wersję utworu przedstawia wydanie w zbiorze z Ewunią z 1989 roku [1].

Koniec XVIII wieku... Jakże niepokojące zmiany daje się zaobserwować w ówczesnym świecie („ludzie widzą, że ten ich świat się kończy” [2]), obyczajowości („dezorganizacja widna wszędzie” [3]), sposobie funkcjonowania człowieka w tego rodzaju warunkach („niemożliwe wyciśnienie z życia jakiejś upajającej treści” [4]). Problemy dotykają wszystkich. Człowiekiem epoki jest także książę Józef. Autor opowiadania ma ambicje ukazania postaci księcia na tle obyczajowości XVIII-wiecznej Warszawy, co może stać się przyczynkiem do psychologicznej analizy jego osobowości.

Książę Józef, ulubieniec kobiet, nieszczęśliwy marzyciel i romantyk, znudzony codziennym życiem udaje się na spacer nad Wisłę. Tam spotyka piękną, młodą wieśniaczkę Julkę, córkę usługującej niegdyś w zamku ubogiej wdowy. Znajomości księcia nie da się ukryć na salonach, gdzie dziewczyna nazywana jest pogardliwie pomywaczką. Nie stanowi to jednak dla księcia przeszkody, by „kochać się poetycznie” [5], żyć w atmosferze plotki, baśni, tajemnicy, krytyki. W końcu pojawia się plan spisku, którego realizacja przynosi zaskakujący efekt.

Początkowe uwagi autora na temat obyczajowości mieszkańców Warszawy końca XVIII wieku znajdują swoje potwierdzenie w dalszej części opowiadania, kiedy postacie ukazane są w działaniu. Ten krótki utwór daje ogólne wyobrażenie o stosunkach społeczno-obyczajowych u schyłku epoki stanisławowskiej.

Moja ocena: 4/6

---

[1] J. I. Kraszewski, Ewunia. Opowiadanie z końca XIII wieku; Pomywaczka. Obrazek z końca XVIII wieku, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989, Nota wydawnicza, s. 211.

[2] Tamże, s. 153.

[3] Tamże, s. 154.

[4] Tamże, s. 155.

[5] Tamże, s. 168.

Autorką recenzji jest Jadwiga.